De zwerfstenen in deze collectie zijn ontstaan door vulkaanuitbarstingen heel veel jaren geleden. Door de vulkaan wordt magma uit het binnenste van de aarde naar buiten gestoten en hierin worden allerlei mineralen meegenomen. Door de temperatuur, de druk en de aanwezigheid van bijzondere mineralen krijgen de stenen hun vorm maar wordt ook bepaald hoe zij eruit gaan zien.
In de omgeving van Slochteren zijn vroeger geen vulkanen geweest. De stenen die hier gevonden worden zijn afkomstig van vulkanen in Scandinavië. Welke mineralen zitten er in de steen, welke kleur hebben deze mineralen en welke vorm hebben deze mineraalkristallen.
In de omgeving van Slochteren zijn vroeger geen vulkanen geweest. De stenen die hier gevonden worden zijn afkomstig van vulkanen in Scandinavië. Welke mineralen zitten er in de steen, welke kleur hebben deze mineralen en welke vorm hebben deze mineraalkristallen.
Veel stenen met bijzondere mineraalkristallen zijn specifiek voor een
klein of groter gebied. Alleen in dat gebied komt dit mineraal voor en daarom komt deze steen alleen in dit gebied voor. Dit noemt men gidsgesteenten. Je zult je afvragen hoe komen deze stenen van Scandinavië naar Groningen? Tijdens de IJstijden (Saale ijstijd) zijn deze stenen door het ijs naar Nederland geschoven/ geduwd. De Hondsrug in Drenthe is ook ontstaan tijdens de IJstijden.
In het museum zijn ruim 210 van de 220 internationaal beschreven gidsgesteenten te zien.
Stollingsgesteenten
Stollingsgesteenten zijn gesteenten die zijn ontstaan door stolling van lava (aan het aardoppervlak) of magma (onder het aardoppervlak). Naar aard en locatie waar de stolling plaatsvindt worden stollingsgesteenten onderverdeeld in drie groepen: dieptegesteenten, ganggesteenten en uitvloeiingsgesteenten. Elk van deze groepen heeft zijn eigen specifieke kenmerken.
Dieptegesteenten zijn op grote diepte in de vulkaan gestold maar zodanig langzaam dat zich grote kristallen van de mineralen kunnen vormen. Hun belangrijkste minerale bestanddelen zijn veldspaat, kwarts en glimmer; deze vormen vaak kleine korrels en blaadjes.
Ganggesteenten ontstaan tijdens uitbarstingen van een vulkaan waarbij vaak scheuren onder het aardoppervlak vol lopen met magma.
Typerend voor de ganggesteenten is hun structuur waar enerzijds fijn korrelige mineralen voorkomen maar anderzijds ook heel grof kristallijne structuren. De exacte diepte van kristallisatie kan variëren, belangrijk is dat het magma zodanig langzaam afkoelt, dat in het gesteente kristallen van een redelijke grootte gevormd worden.
Uitvloeiingsgesteenten ontstaan doorgaans aan het aardoppervlak en bestaan per definitie uit kristallen of zelfs vulkanisch glas. Omdat het stollen van de lava (als magma het aardoppervlak bereikt, wordt er doorgaans gesproken van “lava”) zeer snel geschiedt, is er geen tijd voor de mineralen het uitvloeiingsgesteente om kristallen te vormen. Bij zeer snelle stolling, als een “schrikreactie”, kan vulkanisch glas (bijvoorbeeld obsidiaan) ontstaan.
Een van de belangrijkste vertegenwoordigers van uitvloeiingsgesteenten zijn diabaas en basalt. Elk van deze soorten heeft zijn eigen karakteristieken.
Omzettingsgesteenten
Omzettingsgesteente ontstaat als omzetting uit een ander (bron) gesteente zoals graniet en syeniet onder invloed van de centrale aardwarmte, de druk van daarboven liggende of zich bewegende gesteenten en de onmetelijk lange tijd. In de diepte van de aardkorst kunnen verkittingen door kiezelzuurrijk water optreden; vocht en hoge temperatuur zijn daar ook voorhanden. Maar een andere belangrijke factor is de gesteentedruk waardoor zandkorrels in elkaar worden gedrukt.
Afzettingsgesteenten
Afzettingsgesteente is gesteente dat ontstaat door gesteentevorming van afgezet sediment of organisch materiaal. Het afzetten van sediment is een verzamelnaam voor processen waarbij deeltjes bezinken of mineralen neerslaan uit water of een andere oplossing. Sediment is afkomstig van elders, waar het door verwering en erosie losgemaakt werd, om daarna door water, wind, massabeweging of ijs naar de plek van sedimentatie te zijn getransporteerd. Afzettingsgesteenten vormen zich op of vlak onder het aardoppervlak. Hoewel ze maar een zeer klein deel van het volume van de aarde uitmaken, bedekken ze het grootste gedeelte van het aardoppervlak. Afzettings- gesteenten bestaan gewoonlijk uit lagen, die over elkaar werden afgezet.
